0

رمزارز در قراردادهای ایران: از ممنوعیت پرداخت تا امکان معاوضه و لزوم رگولاتوری شفاف

تجارت الکترویک, حقوق تجارت بین الملل, قراردادها

رمزارز در قراردادهای ایران: از ممنوعیت پرداخت تا امکان معاوضه و لزوم رگولاتوری شفاف

تدوین و تنظیم: فاطمه امجدی | دفتر حقوقی داتا

مقدمه

با گسترش فناوری‌های نوین مالی و استقبال عمومی از رمزارزها، یکی از پرسش‌های مهم حقوقی در ایران آن است که آیا می‌توان
از رمزارز به‌عنوان ثمن معامله یا عوض در قراردادها استفاده کرد؟ این پرسش به دلیل خلأهای قانونی،
نبود رگولاتوری شفاف و الزامات فقهی مانند غرر، ساده نیست.
در این مقاله، به بررسی وضعیت حقوقی رمزارزها و امکان استفاده از آن‌ها در قراردادهای خصوصی می‌پردازیم.

وضعیت قانونی رمزارزها در ایران

مطابق مواضع رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، استفاده از رمزارزها به‌عنوان ابزار پرداخت در مبادلات داخلی
ممنوع است. پرداخت بهای کالا یا خدمات از طریق رمزارزهایی مانند بیت‌کوین، اتریوم یا تتر
غیرقانونی تلقی می‌شود و مشمول حمایت‌های قانونی نظام پرداخت نیست.

با این حال، خرید و فروش رمزارزها در معاملات شخصی یا سرمایه‌گذاری، صراحتاً ممنوع نشده است و در وضعیت «فاقد مقررات صریح» قرار دارد.
این خلأ قانونی ریسک‌های حقوقی زیادی برای طرفین قراردادهای رمزارزی ایجاد می‌کند.

جایگاه ثمن در قراردادها و مسئله غرر

بر اساس ماده ۳۳۸ قانون مدنی، ثمن معامله باید معلوم، مشروع و معین باشد.
در صورت تعیین رمزارز به‌عنوان ثمن، نوسانات شدید قیمتی و ابهام در ماهیت حقوقی آن می‌تواند
به بطلان یا عدم نفوذ معامله منجر شود.

همچنین، شرط فقدان غرر در معاملات اهمیت ویژه‌ای دارد. غرر به معنای وجود ابهام یا ریسک غیرمعقول است.
نوسانات رمزارز، عدم تضمین رسمی برای انتقال و دشواری اثبات پرداخت، مصادیقی از غرر در قراردادهای رمزارزی هستند.

امکان استفاده از رمزارز در قالب معاوضه

استفاده از رمزارز به‌عنوان موضوع معاوضه می‌تواند جایگزین مناسبی باشد. طبق
مواد ۴۶۴ و ۴۶۵ قانون مدنی، معاوضه عقدی است که طی آن مالی در برابر مالی دیگر مبادله می‌شود.
در این قالب، رمزارز به‌عنوان «مال» در برابر ملک، خودرو یا کالا قرار می‌گیرد و نه به‌عنوان ابزار پرداخت.

البته، حتی در این روش نیز به دلیل نبود رگولاتوری و ابهام در مالکیت و انتقال رمزارز، ریسک‌های حقوقی همچنان باقی است.

راهکارهای کاهش ریسک حقوقی در معاملات رمزارزی

  • تعریف دقیق نوع، مقدار و مشخصات رمزارز
  • تعیین ارزش ریالی رمزارز در زمان عقد
  • بیان صریح پذیرش ریسک نوسانات قیمتی توسط طرفین
  • تعیین روش اثبات پرداخت (مانند رسید بلاک‌چین)
  • مشخص کردن مهلت و نحوه انتقال رمزارز و آدرس کیف پول
  • پیش‌بینی سازوکار جایگزین در صورت عدم انتقال موفق
  • مستندسازی کامل تمامی مراحل و تراکنش‌ها

جمع‌بندی

در وضعیت فعلی حقوقی کشور، استفاده از رمزارز به‌عنوان ثمن معامله به دلیل
ممنوعیت قانونی، نبود رگولاتوری و احتمال بروز غرر با ریسک جدی همراه است.
اما به‌کارگیری آن در قالب معاوضه، مشروط به رعایت دقت‌های حقوقی، می‌تواند راهکاری عملی‌تر باشد.

تصویب و تدوین قوانین شفاف در حوزه رمزارزها، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است تا معاملات مبتنی بر فناوری‌های مالی نوین
در چارچوبی مطمئن و ایمن انجام شود.

 

2

شرایط قراردادها پس از جنگ در حقوق ایران

بین المللی, حقوق بین الملل, حقوق تجارت بین الملل, دسته بندی نشده, قراردادها , , , , , , 2
نگاهی حقوقی به فورس ماژور (Force Majeure) و هاردشیپ (Hardship)
وقوع جنگ فقط یک رویداد سیاسی یا نظامی نیست، بلکه باعث اختلالات گسترده اقتصادی، اجتماعی و حقوقی می‌شود. یکی از چالش‌های اصلی حقوقی پس از جنگ، وضعیت قراردادهایی است که قبل یا در حین بحران منعقد شده‌اند. در این شرایط، دو مفهوم مهم در حقوق قراردادها مطرح می‌شود: فورس ماژور (Force Majeure) و هاردشیپ (Hardship).
فورس ماژور چیست؟
فورس ماژور (Force Majeure) یا قوه قاهره به حوادثی گفته می‌شود که غیرقابل پیش‌بینی، خارج از کنترل طرفین قرارداد و باعث غیرممکن شدن اجرای قرارداد هستند. هرچند در قانون ایران تعریف دقیقی از فورس ماژور نشده، اما طبق ماده ۲۲۹ قانون مدنی اگر اجرای تعهد به دلیل حادثه‌ای که دفع آن از قدرت متعهد خارج است غیرممکن شود، متعهد مسئولیتی در قبال خسارت ندارد.
بنابراین، اگر جنگ یا تبعات مستقیم آن مانند تخریب زیرساخت‌ها، تحریم‌ها یا کمبود منابع، اجرای قرارداد را کاملاً غیرممکن کند، می‌توان به فورس ماژور استناد کرد و مسئولیت اجرای تعهد ساقط می‌شود.
حقوق قراردادها چیست؟
هاردشیپ (Hardship) به وضعیتی گفته می‌شود که اجرای قرارداد هنوز ممکن است، اما با سختی و هزینه‌ای بسیار زیاد و غیرمنتظره همراه است که تعادل اقتصادی قرارداد را به هم زده است. مثلاً افزایش ناگهانی قیمت مواد اولیه یا مشکلات شدید در تأمین کالاها.
در حقوق ایران برخلاف فورس ماژور، قانون مشخصی درباره هاردشیپ وجود ندارد، اما دادگاه‌ها با استناد به اصول کلی مانند عدالت، حسن نیت و منع ضرر، می‌توانند شرایط قرارداد را تعدیل کنند یا در موارد خاص فسخ نمایند.
تکلیف قراردادها پس از جنگ چیست؟
پس از جنگ اگر اجرای تعهد کاملاً غیرممکن شود، متعهد با استناد به فورس ماژور (Force Majeure) از مسئولیت معاف خواهد بود. اما اگر اجرا ممکن ولی بسیار سخت و پرهزینه باشد، امکان تعدیل قرارداد با استناد به اصول کلی حقوقی وجود دارد.
جمع‌بندی
جنگ پایان می‌یابد اما پیامدهای حقوقی قراردادها ممکن است ادامه‌دار باشد. فورس ماژور (Force Majeure) و هاردشیپ (Hardship) ابزارهایی مهم برای مدیریت شرایط نامطمئن پس از جنگ هستند. توصیه می‌شود در قراردادها حتماً بندهای مربوط به فورس ماژور و هاردشیپ پیش‌بینی شود تا در شرایط بحران امکان استفاده از حمایت‌های حقوقی فراهم شود
فاطمه امجدی
1
قرارداد خرید هواپیما

قرارداد خرید هواپیما (نکاتی در خصوص تنظیم قرارداد خرید هواپیما)

بین المللی, تجاری, حقوق تجارت بین الملل, حقوق هوایی, قراردادها, قراردادهای بین المللی , , , , , 1

درخصوص  تنظیم قرارداد خرید هواپیما شروطی می بایست در قرارداد لحاظ گردد تا منافع موکل حسب موضوع فروشنده یا خریدار که اغلب شرکت های هواپیمایی می باشند تضمین گردد که به اختصار برخی از این موارد برای علاقه مندان در این حوزه شرح داده می شود. قرارداد خرید و یا فروش  هواپیما حسب موضوع  به دو دسته قرارداد  تفکیک می گردد:

  • Sale and purchase of second hand Aircraft
  • Sale and purchase of Fresh Aircraft

در قراردادهای نوع اول  که در کشور ما این نوع قرارداد علی الاصول مبتلا به شرکت های هواپیمایی می باشد، می بایست شرط  AS IS ,WHERE IS  درقرارداد لحاظ گردد که مشخص می نماید خریدار هواپیمای موضوع قرارداد را با تمام شرایط وضع موجود خریداری می نماید ودر این راستا می بایست شرط  DISCLAIMER AND WAIVER  به گونه ای تنظیم گردد که منافع موکل شما چه در مقام فروشنده و یا خریدار محفوظ گردد و  در این راستا ذکر این نکته نیز حائز اهمیت می باشد که در این قرارداد ها شروط:

  • SUBJECT OF CONTRACT
  • DELIVERY CONDITION REQUIRMENTS
  • INSPECTION

می بایست به گونه ای تنظیم گردد تا منافع  طرفین محفوظ بماند و گواهی قبول هواپیما یا به عبارت دیگر certificate of acceptance  فارغ از قبول وضع موجود پس از محقق شدن موارد مطمح نظر خریدار  صادر گردد. شایان ذکر است  بازرسی قبل از خرید هنگام تصمیم گیری در مورد خرید هواپیما یک اقدام ضروری است چرا که هواپیماها می توانند نقایص  و یا معایبی داشته باشند که برای رفع آنها هزاران دلار هزینه ضروری است و این موارد با انجام بازرسی قبل از خرید می تواند پیشگیری گردد  با انجام این نوع بازرسی خریدار می تواند  با علم به این معایب  از مالک فعلی هواپیما بخواهد که آنها را اصلاح کند یا در مورد قیمت جدید مذاکره کند و مورد دیگری که  حائز اهمیت می باشد و می بایست درنظر گرفته شود ، زمان بین تعمیرات اساسی (TBO) است که این مهم نیز  در قیمت قرارداد تاثیر گذار می باشد.

نکته مورد اهمیت دیگر که می بایست حتما در قرارداد خرید هواپیما  برسی و سپس در قرارداد قید گردد Aircraft Records یا سوابق هواپیما می باشد  که شایسته است  اطمینان حاصل شود تمامی این اسناد موجود می باشد چرا که فقدان هریک از آنها در عمل سبب بروز مشکلات عدیده ای  برای خریدار می گردد  و یا ممکن است از ارزش هواپیما بکاهد ، این اسناد عبارتند از :

Airworthiness certificate, engine and airframe logbooks, aircraft equipment list, weight and balance data, placards, and FAA-approved aircraft flight manual or owner’s handbook

موسسه حقوقی داتا این افتخار را دارد که علاوه بر انجام امور حقوقی و تنظیم قرارداد در صنعت هوایی، مهندسین و متخصصین حوزه صنعت هوایی نیز به عنوان مشاور در کنار شما حضور داشته و کلیه قراردادهای موصوف با تایید مهندسین مربوطه تنظیم می گردد.

حقوق هوایی

فاطمه امجد وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در امور قراردادهای صنعت هوایی