«اصلاحیه قانون چک ۱۴۰۰؛ آخرین تغییرات، چالش‌ها و نکات کاربردی برای دارندگان چک صیادی»
مهمترین تغییرات اصلاحیه ۱۴۰۰ قانون چک و چک‌های صیادی
قانون صدور چک در سال‌های اخیر تغییرات گسترده‌ای به خود دیده است. اصلاحیه ۱۴۰۰ با تمرکز بر چک‌های صیادی و چک‌های تضمینشده، تحولات مهمی ایجاد کرده که آگاهی از آن برای دارندگان چک ضروری است. در این مقاله به مهمترین تغییرات پرداخته و همچنین رویه محاکم در رسیدگی به دعاوی مربوط به چک صیادی را بررسی میکنیم.
مهمترین تغییرات اصلاحیه ۱۴۰۰ قانون صدور چک
- حذف محدودیت سه‌ساله اعتبار دسته‌چک (ماده ۶ اصلاحی).
- صدور چک تضمینشده صرفاً از طریق سامانه صیاد.
- ثبت علت صدور، مشخصات ذی‌نفع و شناسه یکتا برای هر چک تضمینشده.
- ممنوعیت ظهرنویسی و انتقال چک تضمینشده.
- ابطال چک تضمینشده فقط تا یک ماه پس از صدور امکان‌پذیر است.
- الزام به احراز هویت در سامانه هویت‌سنجی بانکی.
- مجازات جعل یا استفاده از چک مجعول و محرومیت از دریافت چک تضمینشده.
رویه محاکم در دعاوی چک صیادی
پس از اصلاحیه ۱۴۰۰ و راه‌اندازی سامانه صیاد، محاکم با حجم بالایی از دعاوی ناشی از عدم ثبت چک مواجه شدند. رویه غالب دادگاه‌ها چنین است:
- چک ثبت‌نشده در سامانه: بانک وجه آن را پرداخت نمی‌کند. برخی محاکم الزام صادرکننده به ثبت چک را می‌پذیرند و در صورت استنکاف، دعوی دارنده به مطالبه وجه علیه صادرکننده قابلیت استماع دارد.
- انتقال با ظهرنویسی: اکثریت آراء ظهرنویسی را بلااثر می‌دانند و فقط انتقال از طریق سامانه صیاد را معتبر می‌شمارند.
- مفقودی چک صیادی: دادگاه‌ها ابتدا تکمیل تشریفات بانکی (فرم مفقودی و درخواست المثنی) را ضروری می‌دانند و سپس در صورت بروز اختلاف، امکان طرح دعوی وجود دارد.
- سوءاستفاده یا جعل چک صیادی: علاوه بر مسئولیت کیفری، در رویه قضایی، محرومیت متهم از دریافت دسته‌چک‌های بعدی نیز اعمال میشود.
سوالات متداول دارندگان چک صیادی
- اگر چک در سامانه صیاد ثبت نشود، چه باید کرد؟
- بانک از پرداخت وجه خودداری میکند و دارنده میتواند الزام به ثبت را از صادرکننده بخواهد یا اقدام قضایی نماید.
- آیا ظهرنویسی چک صیادی معتبر است؟
- خیر. تنها راه انتقال، ثبت در سامانه صیاد است.
- در صورت مفقودی چک صیادی چه اقدامی لازم است؟
- مراجعه به بانک، تکمیل فرم مفقودی و درخواست صدور المثنی در سامانه صیاد.
- چک تضمینشده چگونه ابطال میشود؟
- با ارائه اصل چک توسط متقاضی تا یک ماه از تاریخ صدور در بانک صادرکننده.
جمع‌بندی
اصلاحیه ۱۴۰۰ قانون چک نقطه عطفی در ساماندهی روابط مالی از طریق چک است. رویه محاکم نشان می‌دهد که دادگاه‌ها در راستای حمایت از دارنده، ثبت در سامانه صیاد را شرط اصلی اعتبار چک می‌دانند. بنابراین توصیه میشود در معاملات، صرفاً از چک‌های ثبت‌شده در سامانه صیاد استفاده کنید و در صورت بروز اختلاف، از مشاوره وکیل دادگستری بهره بگیرید تا از تضییع حقوق جلوگیری شود.